TRİŞİNOZ : TRİCHİNOSE
Hayvanlarda ve insanlarda barsaklarda ve kaslarda Enflamasyon (iltihap,yangı ) yapan bulaşıcı, zoonoz bir hastalıktır. Hastalık en çok Domuz, Sıçan, Köpek, Kedi, Tilki, Ayı, Porsuk ve Kunduzlarda görülür.İnsanlara da geçer. Hastalık domuz eti yenen ülkelerde görülür. Yurdumuzda da denetimsiz (kaçak) satılan Domuz etinin bilhassa çiğ yenilmesi nedeniyle arasıra rastlanılmaktadır.
ETKEN : Hastalığın etkeni Trichinella spiralis ismi verilen parazit olup ergin tenya (şerit) formu gözle sıkıntı görülen, erkeği 1,5 mm, dişisi 4 mm uzunluğunda pek küçük ince bir iplik halinde olup barsaklarda bulunurlar. Bunun larvası olan Trişin kaslarda bulunup 0,5-1 mm uzunluğunda sivri başlı, helezon (spiral) biçimindedir. Bu Trişinlerin 2 ila 7 tanesi limon biçiminde bir kapsül içerisinde bulunur.
Kasların içerisindeki Trişinler hayvan bedeninde 30 yıl kadar canlı kalır. Kesilmiş hayvan etlerinde 55 C da ölürler, tuzlanmış, dumanlanmış ve kokuşmuş etlerde 2-3 ay, – 4 C da 1 yıl , -15 C da 1 ay, -25 C da 15 gün canlı kalabilir. Hastalık deneysel maksatla hastalıklı etlerin laboratuvar hayvanlarına yedirilmesi ile oluşturulabilir.
BULAŞMA : Hastalık Trişinli etleri, mutfak, mezbaha ve kasap dükkanlarının Trişinli artıklarını,Trişinli sıçan ,fare,tilki ve porsuk kadavralarını leşlerini,hayvan (ölülerini),Trişinli dışkılarla bulaşık yem ve suları Domuzların yemesi ve içmesi yoluyla sindirim sisteminden bulaşır.
Ergin Trişinler barsaklarda döllenmeden sonra binlerce embriyo meydana getirir, bunlar barsak kenarından kan ve lenf yollarına girerek kasların içinde yerleşirler. Trişinli etlerle yenen larvalar da mideye gelip kapsülü eridikten sonra barsak kenarına giderek erginleşir ve döllenme yapıp binlerce embriyon verir ve bunlarda kan ve lenf yolu ile kaslara girip yerleşirler; 3 haftada 1 mm büyürler,2 ayda da limon üzere kapsülle çevrilirler, bu kapsüllerin kimileri kireçlenir. Kaslara giren larvalar gömlek değiştirerek 15 gün sonra hastalık yapacak duruma gelirler.
BELİRTİLER : Barsaklardaki ergin Trişinler fazla sayıda olursa 1-2 hafta sonra sancı, diyare ile enterit baş gösterir ve birkaç hafta içinde mevtle sona erer. Kaslardaki Trişin larvaları fazla sayıda olursa ; Kaşıntı,yüzün şişmesi, sertlik, hareket zorluğu, ses kısıklığı, çiğneme ve yutkunma zorlukları, çenede sertlik ve trismus, bedende ödemler görülür, hayvanlar 1-2 ayda tekrar güzelleşirler.
İNSANLARDA BELİRTİLER : Barsak Trişinozunda ; susama , terleme , diyare , enterit , pnömoni , menenjit ve anemi üzere ağır belirtilerle vefatlar görülür. Kaslardaki biçiminde Romatizmal ağrılar, sertlikler, yüzde şişme, konuşma zorluğu, öksürük, ateş ile tedavi edilmezse 1-2 haftada vefatla son bulur.
OTOPSİ : Kesilen ve ölen hayvanlarda barsak Trişinozunda enterit ve peritonit görülür.Barsaktan alınan gereçten mikroskopta x 40 büyütme ile ergin Trişinler görülür.Kas Trişinozunda , diafragma , kaburga ortası , lisan , boğaz , boyun , omuz , yanak , karın kaslarında, tendonlara yakın kısımlarda,lifler ortasında sarımtrak beyazımsı renkte küçük kistler görülür;etler soluk , etrafları iltihaplı olur.Kistler limon biçiminde olup içlerinde 2-7 adet larva bulunur.Kistler 6-9 ayda kireçlenirler.
TEŞHİS : Canlı hayvanlarda lisan altından ve kenarından yahut lisandan küçük bir kesim kesilir iki cam ortasında uygunca ezilir. Mikroskopta x 40 büyütme ile bakılır.Serolojikve Allerjik testlerde kesin sonuca götürür.
Mezbahalarda en çok Domuzlarda, diafragma ve lisan altından yahut lisandan ufak kesimler kesilerek Trişinoskop’ta yahut Mikroskopta x 40 büyütme ile bakılır ve tipik helezon (spiral) biçimindeki larvalar görülür.
KORUNMA : Hastalıkla savaş için en esaslı devalar Domuz etlerinde sistematik Trişin aranması,parazitli etlerin yok edilmesi, Mezbaha ve Domuz barınaklarında :sıçan ve farelerin sık sık öldürülmesi, Domuzlara pişirilmiş artıklar verilmesi , Mezbahalara köpek, kedi sokulmaması üzere metotlar uygulanır.
Trişinli etlerin yakılarak yok edilmesi, Trişin ölçüsü az olursa yarım saat pişirilerek yedirilmesi sağlam çarelerdir.
Günümüzde Mebendazole ve Praziquantel etken unsurlu ilaçların Evcil Domuzlara makul aralıklarla verilmesi Trişinlerin Tenya ve Larva biçimlerini yok etmektedir.Fakat her ne suret ile olursa olsun Yaban Domuzlarının etlerinin bilhassa de çiğ olarak tüketilmesi önlenmelidir. Bu yolla İnsanlarda Trişinoz Hastalığı ortaya çıkmaktadır. En yeterlisi İnsanların Domuz eti tüketmemesi ,tüketecek ise kesinlikle Veteriner Tabibi denetiminden geçmiş Trişinsiz Domuz etlerini tüketmeleri İnsan sıhhati bakımından çok değerlidir.
SAĞITIM : Barsak formunda Mebendazole ve Praziquantel etken unsurlu tenya ilaçları, Kas Trişinleri içinde Mebendazole ve Praziquantel etken unsurlu ilaç lar tesirli olmaktadır. İnsanlarda Hastalık öldürücü olduğundan Sağıtım Hastanede yatarak ve uzun müddet ilaç kullanarak olmaktadır.
Sağlıklı günler dileği ile…
Uzman Dr.Ali AYYILDIZ
Veteriner Doktoru – İnsan Anatomisi Uzmanı Dr.
Was this helpful?
0 / 0
