Mesnevi, Arap, Fars ve Osmanlı edebiyatında kendi aralarında uyaklı beyitlerden oluşan ve aruz ölçüsüyle yazılan divan edebiyatı şiir biçimidir. Her beyti kendi içinde uyaklı uzun nazım biçimidir. Bir anlamda Divan edebiyatında manzum hikâyelerin yazıldığı bir biçim olarak da tanımlayabiliriz
Mesnevi, sözlük anlamı olarak “ikişer” veya “ikişerli” demektir. Bu, her beytin iki mısradan oluşmasını ifade eder. Mesnevilerde beyitler genellikle aa, bb, cc, dd şeklinde kafiyeli olur. Ancak, bazı mesnevilerde farklı kafiye şekilleri de kullanılabilir.
Mesnevi, özellikle tasavvufi edebiyat alanında önemli bir yere sahiptir. Mevlânâ’nın ünlü Mesnevi’si, tasavvuf düşüncesinin en önemli eserlerinden biridir. Mesnevi’de, tasavvuf öğretisi, hikâyeler ve atasözleri aracılığıyla anlatılmaktadır.
Mesnevi, aynı zamanda aşk, doğa, felsefe gibi farklı konuları işleyen eserlere de konu olmuştur. Örneğin, Şeyh Galip’in Hüsn ü Aşk’ı, aşkın tasavvufi boyutunu ele alan bir mesnevidir.
Mesnevi, Türk edebiyatında da önemli bir yere sahiptir. Nabi’nin Hayriye’si, Şeyh Galip’in Hüsn ü Aşk’ı, Nef’i’nin Siham-ı Kaza’sı gibi mesnevi örnekleri Türk edebiyatında önemli bir yere sahiptir.
Mesnevi, divan edebiyatında en çok kullanılan nazım şekillerinden biridir. Bu nazım şekli, özellikle uzun hikâyelerin ve tasavvufi konuların anlatımında tercih edilmiştir.
Mesnevi Konu Başlıkları
Aşk: Mesnevilerin en yaygın konusu aşktır. Bu aşk, genellikle karşılıksız aşk, platonik aşk veya yasak aşk şeklinde ele alınır. Örneğin, Ferhat ile Şirin, Leyla ile Mecnun, Kerem ile Aslı gibi aşk hikâyeleri mesnevilerde sıklıkla işlenir.
Dini ve Tasavvufi: Mesneviler, dini ve tasavvufi konuları da işleyebilir. Bu konular, genellikle hikâyeler, atasözleri ve öğütler aracılığıyla anlatılır. Örneğin, Mevlânâ’nın Mesnevi’si, tasavvuf düşüncesinin en önemli eserlerinden biridir.
Ahlaki ve Öğretici: Mesneviler, ahlaki ve öğretici konular da işleyebilir. Bu konular, genellikle hikâyeler, atasözleri ve öğütler aracılığıyla anlatılır. Örneğin, Nabi’nin Hayriye’si, ahlaki ve öğretici konular işleyen bir mesnevidir.
Savaş ve Kahramanlık: Mesneviler, savaş ve kahramanlık konularını da işleyebilir. Bu konular, genellikle hikâyeler aracılığıyla anlatılır. Örneğin, Âşık Paşa’nın Garibname’si, savaş ve kahramanlık konularını işleyen bir mesnevidir.
Bir Şehri ve Şehrin Güzelliklerini Anlatma: Mesneviler, bir şehri ve şehrin güzelliklerini anlatmak için de kullanılabilir. Örneğin, Fuzuli’nin Leyla ile Mecnun’u, Bağdat şehrinin güzelliklerini anlatan bir mesnevidir.
Mizah: Mesneviler, mizah konuları da işleyebilir. Örneğin, Nef’i’nin Siham-ı Kaza’sı, hiciv ve mizah unsurlarının ağırlıkta olduğu bir mesnevidir.
Was this helpful?
1 / 0
