Korkular denildiğinde gerçek bir tehlikenin varlığı yahut gerçekleşmesi ihtimaline karşı gelişen korku durumu halinde açıklanabilir. Beşerler onlarca şeyden korkar karanlık, yükseklik , kapalı alan üzere örnekler verilebilir. İnsanlık tarihi boyunca kaygılar hem ferdî hem toplumsal olarak her türlü emel için kullanılmıştır. Savaşlarda bile ses çıkarmak, geceleri kişi sayısından fazla ateş yakıp sayıca aldatmalar üzere onlarca dehşet oluşturma metodu vardır.
Pekala hiç karanlık nedeniyle ölen biri gördünüz mü?
Dikkat edilirse beşerler en fazla gördükleri değil göremedikleri vakit endişeye kapılırlar. Kimi kaygı nedenleri ise görünmez. Lakin etrafımızda yarattığı etkiyi , yıkımı, tahribatı gördüğümüzde korkmaya başlarız.
Sanayi ihtilali ve tıbbın gelişmesinden evvel (buna sağlıklı kanalizasyon sistemleri ve hijyen şartları da dahil olmak üzere) beşerler birçok farklı mikroba maruz kalır ve birçoğu mevtle sonuçlanırdı. Bilhassa 1900 lü yıllardan itibaren bu gelişmeler yaşanmıştır. Ne kadar sağlıklı olduğu bir kenara bırakılırsa 1900 ‘de dunya nüfusu 1782000000(bir milyar yediyüzsekseniki milyon)’du. 118 yılda bu sayı neredeyse 7 milyara dayanmış durumda. İnsanlık tarihinin milyon yıldaki gelişimi göz önüne alınınca son yüzyıldaki artış büsbütün sıhhat sistemi ve hastalıklardan korunmaya bağlı olduğu düşünülebilinir. Besine kolay ulaşma, pak içme suları da bir öteki nedendir.
Konudan çok fazla kopmadan tarihte insanların ismini bilmeden en çok korktuğu , tarihin en zalim ,vahşi,acımasız katiliyle sizleri tanıştırmak isterim :
Yersinia Pestis.
Yersinia Gram Negatif bir bakteridir. Dunya tarihinde 3 buyuk pandemiye neden olmuştur.Bu bakteri gün ışığına ve dezenfektanlara hassastır. Lakin karanlık ve bilhassa nemli kemirgen yuvalarını çok sever. Beşerde hastalık yapması için bir kemirgenin kanını emen pirenin insanın kanını emmesi gerekmektedir. Yani aslında kemirgenler orta konak olmaktadır. Asıl bulaş pireler aracılığıyladır.
İnsanlara bulaştıktan sonra lenf nodlarına masraf, yerleşir ve iltihabi reaaksiyona neden olur. Yaygın damar içi kan pıhtılaşmasına neden olur ve sonucunda tedavi olunmazsa çoklukla ölümcüldür. 3 alt tipi mevcuttur. Hıyarcıklı veba , septisemik ve pnömonik. Pandemilerde görülen tipi hıyarcıklı vebadır.
Hastalığın çıkış nedeni tam olarak bilinmemektedir. Lakin çeşitli teoriler bulunmaktadır. Birincisi kafkaslardaki ceneviz kolonisi Caffa’yı ele geçirmek isteyen tatarların kaledeki direnci kırmak için vebalı ölüleri surlardan içeri atmalarıyla basladığıdır. Birçok tarihçi bunu veba salgınının neden olarak kabul etmektedir.
O periyodun insanlarında ise genel olarak yaradanın makûs insanları cezalandırdığı görüşü hakimdir. Alman tabiat filozofu Albert do Cologne ‘ye nazaran ise bu olay Jupiter Mars ve Saturn’un birebir hızada olmasından kaynaklanan bir doğal felaketti.
Bilinen en büyük veba salgınlarından biri 1347’de Mısır’da başlayan veba (kara ölüm/black death/peste noir) salgını gemiler vasıtasıyla Akdeniz limanlarından Avrupa’ya yayılmış, kitle vefatları sonucunda köyler ve kentler haritadan silinmiş ve 10 yılda 60 milyon insan (Avrupa’nın üçte biri) ölmüş, 75 milyon insan hastalıktan etkilenmiştir. Sayı olarak tam kesin bilgi yoktur fakat tarihçiler avrupa kıtasının üçte birinin bu salgından etkilendiğine kanaat getirmiştirler.
Haritada 1. Veba salgınının İtalyadan başladığı ve Norveç kıyılarına kadar ilerlediği gösterilmektedir. Fakat veba norveçte çok fazla vefata neden olmamıştır. Vebanın birinci görüldüğü ve tahminen de en çok ziyan verdiği yer olan İtalya`da resmi talimatlarla veba kurbanlarının eşyaları ve yatakları gömülmüş, konutları dumanla dezenfekte edilmiş ve sirkeyle temizlenmiştir. Sıhhat heyetleri kent dışında toplu cenaze merasimleri düzenlemişlerdir.
Hekimler daha çok hastalık kapma ihtimalleri olduğu için daha çok önlem almak zorundadırlar ve genelde gömlek ve eldiven giymekte, tarçın ve bitkilerle ıslatılmış burun torbaları takmaktadırlar.
Kara Mevt yalnızca vefata neden olmakla kalmamış birçok farklı açıdan insan hayatını etkilemiştir. Ölümlerin birden fazla yoksullardan olması ile birlikte aristokrat kesimde ölümlerden etkilenmiştir.
Ayrıyeten Veba Tarihçisi Robert Gottfied’e nazaran ‘’Kara mevt olmasaydı Avrupa tozlu ve ağaçsız etiyopya’ya dönüşecekti ‘’. Demektedir. Birkaç istisna dışında avrupanın büyük ormanları veba salgını sonrası ortaya çıkmıştır.
Bir kıtanın belkide insanlık tarihini değiştiren olayların nedeninin gözle görünmeyen bir mikrobun neden olması ne ironik. Hitlerin , Napolyon’un fethedemediği Rusya’yı fethedebilen,2. Dünya savaşından çok daha fazla insan öldüren bir küçük katilden bahsettik.
Was this helpful?
0 / 0
