HbA1c uzun devir glikoz düzeyi hakkında bilgi veren Amerikan Diabet Kurumu ve Dünya Sıhhat Örgütü tarafından Tip 2 Diabet teşhisinde kullanılması önerilen testtir. Açılımı Glikoze Hemoglobindir.
HbA1C glikozla kırmızı kan hücrelerinin birbirine bağlanması sonucu oluşur. HbA1C testine Glikoze Hemoglobin’de denir.
Kırmızı kan hücreleri ömür müddeti erkeklerde 117 , bayanlarda ise 106 gün civarı olduğu varsayım edilmektedir. Kırmızı Kan Hücreleri kanda glikoza maruz kalır. Kan şekeri ne kadar fazla ise o kadar fazla HbA1C ortaya çıkar. HbA1C kıymeti şahıslarda 2-3 aulık bir mühletin ortalama kan glikkoz seviyesini bizlere gösteren değerdir(1).
Normal bireylerde HbA1C kıymeti ortalama %5 civarındadır. Lakin HbA1C her vakit kan glikoz pahası ile %100 temaslı değildir. Kimi dış faktörler sonucunda değişebilir.
Örnegin Kırmızı Kan Hücreleriniz olağandan uzun yaşıyorsa yahut MCV dediğimiz kırmızı kan hücrelerinizin büyüklüğü olağandan küçükse HbA1C bedeliniz yüksek çıkabilir.
Normal HbA1C paha aralığı nedir?
Sağlıklı bireylerde HbA1C pahası %4 ile %5.6 ortasında beklenir. Labaratuvarların kendi referans bedelleri ile bu kıymetler 0.2 puan değişebilir.
%5,7 ile %.4 ortasında HbA1C pahası ölçülen bireyler diyabet açısından yüksek risk grubundadırlar.
Bedel %6,5 in üstünde ise bireye diyabet hastası diyebiliriz. Fakat HbA1C bedeli tek başına diabet tanısı koymaya yetmeyebilir. Birtakım çalışmalarda HbA1C ile yemek sonrası 2 saatlik tokluk şekeri kıymetinin birbirinden farklı çıktığı gösterilmiştir.
Diyabet tanısı konmuş hastalarda yılda en az 2 kere HbA1C baktırmaları önerilmektedir.
Hba1c Testinin Öteki Testlere Üstünlükleri Nelerdir?
Açlık gerektirmez her vakit yapılabilen bir testtir.
Fizikî aktivite ve gerilim üzere test öncesi oluşabilecek durumlardan etkilenmez
Kısa vadeli oluşmuş hormon seviyelerinden etkilenmez
Süratlice yapılabilinir , vakitten tasarruf ettiren bir testtir.
HbA1C glikoza nazaran 37 derecede daha stabildir.
Hba1c Pahası Değişkenlikler
Zamana Nazaran:
HbA1C vakte nazaran değişiklik gösterir. Yapılan çalışmalarda yaz aylarında yapılan HbA1C testleri kış aylarında yapılanlara nazaran daha yüksek sonuçlar vermiştir. Bu fark %0.3 civarındadır. Bu fark idman , güneşe maruziyet müddeti, karbonhidrat alımının azalması üzere nedenler ile değişebilir.
Irka Nazaran:
HbA1C pahası Afrikalı ve güney asyalı şahıslarda avrupalı bireylere nazaran %0.27 ila 0.4 ortasında yüksek bedeller göstermiştir.
Siyahi afrikalı HbA1C kıymeti %7 altı seviyeye daha kolay ulaştığı ve buna ek olarak göz,böbrek,kardiovaskuler sorunlara daha az yakalandığı belirtilmiştir.
Cinsiyete Nazaran:
Erkeklerde bayanlara nazaran fazla HbA1C yüksek şahıslarda Metabolik Sorunların daha fazla olduğu görülmüştür.
Yaş:
HbA1C yaşla birlikte diyabetten bağımsız artar.
70 yaşının üstündeki hastalarda 30 yaş altı hastalara nazaran HbA1C pahası %0,47 daha yüksektir.
HbA1C yaşla artışına bağlı yapılan araştırmalara nazaran her 10 yılda %0.074 – %0.094 ortasında artışı gözlenmektedir.
Aile hikayesi ve diyabeti olan hastalarda bu bedel daha fazla artış göstermektedir.
HbA1C Diyabet Hastalarında Artar:
HbA1C ‘nin %6,5 in üstünde olması diyabet istikametinden çok kıymetli bir gösterge olduğundan bahsetmiştik.
Japonyada yapılan bir çalışmada 30-79 yaş ortasında ortasındaki deneklerde HbA1C pahası ne kadar artarsa diyabet riskinin o kadar arttığı belirlenmiştir.
HbA1C bedelinin %5.7 üzerinde olduğu vakit bireylerin gelecekte diyabet riski olduğu belirlenmiştir.
2015 yılında Amerika Diyabet Derneği HbA1C bedeli %5.7 ila %6.4 ortasında olan hastaların diyabet öncesi riskli kümede olduğu ve gelecekte diyabet riskinin çok fazla olduğundan bahsedilmiştir.Ayrıca Amerika’da nüfusun %9.3 ‘ü diyabet hastası olduğu belirlenmiştir.
Yüksek Hba1c Pahası İle Diyabet Komplikasyonları Artış Gösterir:
Yapılan çalışmada Tip 1 diyabet hastalarında artmış HbA1C kıymetinin böbrek ve göz sorunlarında artışa neden olur. %7.6 kıymetinin altında bu sorun görülmemektedir.
Tabi ki bu durum yalnızca HbA1C kıymetine bağımlı değildir. Buna ek olarak diğer birçok sorun sonuçların değişmesine neden olur.
Ayrıca HbA1C artan şahıslarda el ayak üzere uzuvlarda daha fazla güzelleşmeyen yaralar ortaya çıkmakta ve kesilmelerine neden olmaktadır.
HbA1C pahası 8 den az olan hastalara nazaran 8 üstü olan bireylerde ağrılar 2 kat artmıştır.
Böbrek Hastalıklarında HBA1C Pahası Artar:
Yüksek HbA1C kıymetine sahip şahıslarda kronik böbrek hastalığı riski artmaktadır.
Tabi ki HbA1C bedeline ek öbür parametreler de bulunmaktadır.
Ancak artan HbA1C pahası kan üresinden etkilenebilir. Kronik böbrek hastalarında kıymetler değişebilir.
Diyabet Ve Duyma Kusuru:
Yüksek HbA1C pahasının diyabet hastası olmayan bireylerde de duyma kusurlarında artışa neden olduğu birçok çalışmayla kanıtlanmıştır.
Yüksek Hba1c Pahasının Kognitif(Düşünsel) Sorunlarda Artışa Neden Olur:
Sağlıklı erişkinlerde yüksek HbA1C bedelinin düşünsel bozukluklara neden olduğu anlaşılmıştır. Ayrıyeten bu şahıslarda ataklar halinde unutkanlıklar farkedilmiştir. Bu durum bayanlarda daha sık görülmektedir.
Çocukluk çağında HbA1C bedeli 8.8 ‘in üstü olan şahıslarda ise öğrenme ve bellek sorunları görülmektedir.
Yüksek Hba1c Bedeli Alzheimer Ve Demans Riskini Arttırır:
HbA1C pahasının yüksekliği Alzheimer ve demans riskinde artışa neden olur.
Yüksek Hba1c Bedeli Diş Ve Diş Eti Hastalıklarının Artışı İle Alakalıdır:
Oral hijyen ile kan glikoz levelleri alakalıdır. Diyabet denetimlerinde Diş Eti sorunu olan şahıslarda HbA1C bedelinin yüksek olduğu belirlenmiştir.
Kan Demir Bedeli Ve Anemi Hba1c Pahalarını Tesirler:
Kan demir bedelinin seviyesi bilhassa derin anemik şahıslarda HbA1C kıymetinden etkilenir. Birçok anemi formunun düşük HbA1C bedeli ile alakalı olduğu kanıtlanmıştır.
Benzer olarak anemik ve B12 bedeli düşük olan şahıslarda HbA1C pahasının yüksek olduğu dikkat çekmektedir.
Buna ek olarak HbA1C olağanlaştıkça anemi hastalarında da düzelme olduğu görülmüştür.
Hba1c Kıymeti Yorgunlukla Alakalıdır:
Tip1 diabet hastalarının %45 inde kalıcı bir yorgunluk oluşmaktadır. Yapılan araştırmalarda HbA1C pahası ne kadar yüksekse yorgunluğun o derece arttığı belirtilmiştir.
Tip2 diyabet hastalarında ise %7 den fazla HbA1C kıymeti olan hastalarda besbelli yorgunluk görünmektedir.
HbA1C Pahası Yüksekliği Anksiyete ve Depresyonu arttırır:
Diyabetlilerde sıklıkla depresif mod , uyku sorunları, iştah bozuklukları ,intihar riski artmıştır. Bu artış HbA1C kıymeti artışıyla birebir oranda gösterilmiştir. Bu durum ayrıyeten Tip 1 hastalarda Tip 2 ‘lere nazaran daha fazladır.
HbA1C pahası %6.5 ‘in üstünde olan bireylerde intihar riski bariz artmaktadır.
Afrikada yapılan bir çalışmada 9 üstünde HbA1C pahası olan bireylerde depresyon ve anksiyete riski artmıştır.
Yüksek HbA1C ve Hiperaktivite Alakası:
HbA1C bedeli yüksek olan çocuklarda kan glukoz pahası olağan olan çocuklara nazaran Hiperaktivite daha sık görülmektedir.
Yüksek HbA1C ile Ateroskleroz İlgisi:
Tip 1 adolesan hastalarda yüksek HbA1C pahası saptanan bireylerde damar tıkanıklığı daha sık görülmektedir.
Damar tıkanıklığı HbA1C kıymeti ve kan şeker kıymetiyle bağlantılıdır.
HbA1C yüksekliği diyabet hastalarında diyabet olmayan bireylere nazaran daha fazla ateroskleroza neden olur.
HbA1C yüksekliği ve kalp hastalıkları münasebeti:
HbA1C yüksekliği olan hem diyabetik hem de diyabet olamayan hastalarda kalp hastalığı nedenli vefatlar artmıştır.
Her %1 ‘lik HbA1C pahası artışı Kalp ve Damar Hastalığı nedenli mevt oranını % 35’ e kadar arttırmaktadır. Diyabet olmayan hastalarda ise bu risk %26 civarındadır.
HbA1C kıymeti artışı LDL (Kötü Huylu Kolesterol) ,kan kolesterolü ve trigliserid kıymetlerinde birebir oranda artışa neden olur.
Ayrıyeten kronik olarak artan glukoz pahası kalp işlevlerinde tıpkı oranda azalmaya neden olur.
Helikobakter Pylori Enfeksiyonu HbA1C bedelini arttırabilir:
Yaşlı bireylerde kronik HbA1C yüksekliğinin helikobakter pylori enfeksiyonu ile münasebeti kanıtlanmıştır. Ayrıyeten H. Pylori tedavisi insulin direnci olan bireylerde HbA1C kıymetinde düşeye neden olur. Bu iki çalışma ışığında HbA1C bedelini H.Pylori enfeksiyonunun etkilediği anlaşılmaktadır.
Yüksek HbA1C Sindirim Sistemi Anomalileri İle Alakalı Olabilir:
Yüksek HbA1C pahası olan şahıslarda sindirim sistemi anomalileri bilhassa Kolorektal Anematöz Polipler görülmüştür. Bilhassa 50 yaş üstünde bu tesir barizdir.
Yüksek HbA1C Karaciğer Yağlanması Bağlantısı:
Diyabet hastası olmayan bireylerde artan HbA1C bedeli ile hem obezite hemde Karaciğer yağlanmasının arttığı çalışmalarla kanıtlanmıştır.
Bilhassa %6.5 üstü HbA1C kıymeti olan hastalarda karaciğer yağlanması besbelli artışlar göstermektedir.
Yüksek HbA1C İmmun Karşılığı Bozar:
Yapılan çalışmalarda influenza aşısı olan ve HbA1C kıymeti %7,6 ‘nın üstünde olan bireylerde virüse daha düşük bağışıklık gösterdiği saptanmıştır.
Yüksek Hba1c Pahası Uyku Bozukluklarına Neden Olur:
Uzun ve kısa vadeli uykuların ortaya çıktığı uyku bozukluğu sorunlarının ikiside artmış HbA1C bedeli ile bağlı bulunmuştur.
Buna ek olarak HbA1C pahası artışı uyku kalitesinde de bozulmalara neden olmaktadır.
Yüksek HbA1C pahası olan Tip 1 diyabet hastalarında uyku apnesi hastalığı daha sık görülmektedir.
Düzensiz Menstural Siklus Ve Hba1c Kıymeti Münasebeti:
Tip 1 diyabeti olan bayanlarda menstürel siklusta birtakım değişiklikler görülmektedir. Bilhassa her 1 puanlık HbA1C yükselmesinde adet periyodu 3 gün uzamaktadır.
Yüksek HbA1C kıymeti ve Kemik kaybı ilgisi:
Diyabet hastalarında bulunan bir öteki komplikasyon ise osteoporozdur.
Osteokalsin kemik hücrelerinde üretilen bir proteindir. Kemik yoğunluğunu ve kemik imalinde misyon almaktadır. Tip 1 diabet hastalarında yapılan bir çalışmada yüksek HbA1C pahası olan hastaların düşük osteokalsin bedellerine sahip olduğu bildirilmiştir.
Ayrıca yüksek HbA1C kıymeti olan bayanlarda keik erime suratı daha fazladır.
Yüksek Hba1c Metabolik Sendrom Bağlantısı:
Birçok çalışma diyabet olmayan şahıslarda HbA1C yüksekliğinin metabolik sendro ile ilgisi olduğunu kanıtlamıştır.
Yüksek HbA1C Obezite Münasebeti:
Obezite ve insülin direnci alakası bilinmektedir. Yüksek beden kitle indeksi , bel ve basen genişliği artışının artmış HbA1C pahası ile bağlantılı olduğu kanıtlanmıştır.
Yüksek HbA1C bedeli Kanser İlgisi:
Yüksek HbA1C bedeline sahip Kanser hastalarında mevt oranı düşük HbA1C kıymetine sahip kanser hastalarına nazaran fazladır.
Artmış HbA1C bedeli Kolorektal , pankreas , teneffüs yolu ve bayanlarda genital kanserlerde artışla bağlı olduğu kanıtlanmıştır.
Ayrıca HbA1C kıymeti %7.5 ‘in üstünde olan hastalarda 5 yıl sağkalım oranı olağan bireylere nazaran düşüktür.
HbA1C ve Gebelik:
Bu bilgilere ek olarak yüksek HbA1C kıymeti olan hamilelerin daha fazla gestasyonel diyabet için risk oluşturduğu aşikardır.
Ayrıca %5.9 ‘dan daha fazla HbA1C pahasına sahip bireylerde preeklampsi riski de daha sıktır.
Ayrıca bir çalışmada HbA1C bedeli diabetik derecede olanlarda doğumsal bebek anomalisi görülme oranı %27,8 iken prediyabetik olanlarda %9.8 ve olağan olanlarda %3 olarak tespit edilmiştir.
HbA1C diyabet teşhisinde ve birçok gelişebilecek risk faktörünün evvelden kestirilmesi açısından kıymetli bir testtir.
Was this helpful?
0 / 0
