HALK SIHHATİ
Birey sıhhatinin, tüm toplumun sıhhat ve paklığına ne kadar bağlı olduğunu, fakat lokantada yediği bir yemekten zehirlenmiş (gıda zehirlenmesine uğramış), otobüste birinden Nezle yahut Grip (İnfluenza ) kapmış , otel yatağından pire almış, ya da halka açık bir plajdan, yüzme havuzundan yahut sauna’dan ayak parmaklarına musallat olan Tinea pedis’e (ayak mantarı enfeksiyonu) yakalanmış birisi çok uygun kavrar.
Beşerler, hasta oldukları vakit gerektiği üzere iş göremezler, bireyleri sağlıklı olmadıkça da bir toplum fonksiyonlarını gerektiği üzere yerine getiremez. Bu yüzden her toplum varlığını muhafaza tedbiri olarak, bireylerinin sıhhatini geliştirecek adımlar atar.önlemler alır yeni, yeni yollar (metodlar) geliştirir. Topluluk büyüdükçe bir yandan bilgisizlik , savsaklama ve yetersizliğin doğurduğu sonuçların çok daha fazla sayıda insanı ve daha süratli bir biçimde etkileyebileceği, öte yandan da hastalığın yayılma imkanları için, halk sıhhati sorunu giderek çok daha değerli bir duruma gelir.
HALK SIHHATİNİN KAPSAMI
Toplumsal Tıbbın iki ana fonksiyonu vardır.Bunlar ;
1- Hastalığı önlemek
2- Hastalığın önlenemediği durumlarda ise Tedavi etmek .
Toplumsal Tıbbın 2 . seçeneği yani tedavi seçeneğinin içerisine hastane ve kliniklerin eğitimi, hastaların ve ailelerinin maddi bakımdan desteklenmesi ya da Sıhhatin Toplumsal Güvenlik Şemsiyesi altına alınması ( sigortalanması ) girer.
Toplumsal Tıbbın bu yanı, hem gerekli imkan ve araçların maliyetinin yüksek olması (fazla para gerektirmesi ) hem de üretici ve emek kaybı münasebetiyle nispeten daha kıymetlidir.
Toplumsal Tıbbın hami yanı daha az göze çarpar ve ekseriyetle fark edilmez ise de hepimizi ve tüm toplumu tesirler.
Meyyit insanların uygun bir halde gömülmesinden (defin), inşaat standartlarını kentlerdeki ve kasabalardaki nüfus sıklığını, vapurlarda taşınabilecek ya da sinemalarda film seyredebilecek insan sayısını, fabrikalarda çalışan çalışanların şartlarını, uçak ve araba gürültüsünün, araba egzostundan çıkan gazların ve zehirleyici sanayi artıklarının müsaade verilebilecek seviyesini denetleyen, günümüzde çabucak bütün ülkelerde tipik olan sayısız ykanun ve yönetmeliklere kadar uzanmaktadır.
Bunları kısaca özetleyecek olursak ;
1- Mikroplarla bulaşık besin hususlarından hastalığa yakalanma tehlikesi çok yüksektir.Bu nedenle besinlerin bütün üretim , depolanma , işlenme ve hazırlanma evreleri itinayla kurallara bağlanmıştır.İthal edilen besin unsurları de , bir yandan gerekli sıhhat şartlarını sağlamak , bir yandan da ülkeye evvelce oraa bulunmayan yeni hayvan ya da bitki haşerelerinin yahut hastalıklarının girmemesi için organoleptik (duyusal, göz ve tat yolu ile beş duyu ile ) kimyasal ,bakteriyolojik ve virolojik ( kısaca mikrobiyolojik diyelim ) istikametten denetim edilir ve denetlenirler.
2- Lokanta ve otel yöneticilerinin paklık , uygun su ve çöp şartları ile tuvalet ve donanımları ve işçi sıhhatini gözetleme yolundaki eforları nizamlı olarak denetlenir.
3- Hem hayvanın vefatının acısız olmasını sağlamak , hem de ette şerit (tenya) ve tüberküloz (verem) ve başka zoonoz hastalıkların ( hayvanlardan beşere geçip hastalık oluşturan hastalıklar ) varolup olmadığını incelemeye imkan sağlamak için hayvanlar muteber, Bakanlıktan ruhsatlı Mezbahalarda (Kesimevleri) Veteriner Tabibi kontrolünde kesilmelidirler. Bunların dışında (Kurban Bayramı müstesna) hayvan kesitinin önlenmesi çok gerekli ve kıymetli bir husustur.
4- Büyükbaş (sığır ve manda) ve küçükbaş (koyun ve keçi) gevişgetiren hayvanların bulaşıcı düşük , brucellosis (Malta humması) hastalığına karşı aşılanması , sırf buzağı, malak, kuzu ve oğlakların düşük (abortus ) yoluyla kaybını önlemekle kalmayıp, en kıymetlisi süt tüketen insanları Brucellosis (Malta humması ) hastalığından korumaktır.
5- Taze sebzeler bile bir hastalık kaynağı olabilir. Sözgelimi suteresinin yapraklarında koyun karaciğerlerinde yaşayan halk ortasında kelebek hastalığı olarak bilinen Fasciolasis Hastalığına yol açan parazit trematod (fasciola hepatica) yumurtaları bulunabilir. Bu trematod parazitin ömür döngüsünün (çevrimi ) bir kısmı tatlı su salyangozunun içinde geçer, bu nedenle su yataklarına enfekte salyangozların girmelerini önlemek için her türlü gayret gösterilmektedir, âlâ yönetilen suteresi çiftliklerindeki ( yabancı ülkelerde var) sular, enfeksiyon tehlikesi taşımayan su kaynaklarından alınır.
6- Sütün pastorize edilemsi , tüberküloz (verem) ve Brucellosis’e (Malta humması) neden olan bakterileri öldürür. Fransız bilim adamı Louis PASTEUR’ÜN (1822 -1895 ) ismiyle anılan bu süreçte (Pastörizasyon süreci ) süt , 64- 72 derece santigrata kadar ısıtılır. Bu ısı birçok bakteriler için öldürücü lakin sütün niteliğini bozacak kadar yüksek değildir. Günümüzde ise süt sanayisinde U.H.T ( Ultra Heiss Temparature ) ismi verilen çok yüksek sıcaklıkta (140- 145 C) süt 15-60 saniye ansızın ısıtılmakta ve çabucak çok süratli bir biçimde soğutulmakta ve özel bir folyo içeren kutularda kutulanmaktadır. U.H.T. tekniği ile Pastörize daha doğrusu Sterilize edilen sütler hiçbir bakteri ,virus ve maya taşımamaktadır.
7- Çöpler boş toprağa ya da denize dökülüyordu. Son yıllarda çöp sorunu büyük bir sorun halini almıştır. 1990 lı yıllarda İstanbul’da çöplerin boş yerde çöp dağları oluşturmasıyla çöpün içerisinde oluşan CH4 (metan) gazı büyük bir patlama ve faciaya yol açmıştı. İstanbul’da çöplüğün etrafında çöpten plastik, pet şişe ,cam , kağıt vb toplayarak geçimini sağlayan insanların mevti hepimizi çok üzmüştü. Çöp olayı giderek kentleşen ve büyüyen ülkemizde büyük hacimleriyle en büyük etraf , sıhhat ve toplum sıkıntılarımızdan birisidir.
8- Konutlardan ve sanayi kuruluşlarından yağmur ve kanalizasyon sularının atılması, mahallî idarelerin esas sıhhat sorumluluklarındandır. Bu cins artıklar, kanallar ve kanalizasyon sitemi ile kesinlikle ayrıştırılmalı ve insan sıhhati tarafından büsbütün zararsız hale getirilmelidir.
9- Bir çok hastalık, enfekte olmuş hayvanlar yahut onların parazitleri tarafından yayılır. Kuduz’un en önemli taşıyıcıları, tilkiler, sahipsiz başıboş sokak köpekleri, porsuklar, kediler ve yarasalardır. Hayvanların hareketlerinin engellenemediği yerlerde bu tıp hastalıklar çok kolay yayılırlar. Ülkemize ithal edilen bütün hayvanların , mikrobik organizmalarının kuluçka ( inkubasyon ) mühleti boyunca karantinada tutulması bu sebepten dolayıdır.
Şu halde profilaksi (koruyucu hekimlik , halk sıhhati , toplum sağlığı), tedavi edici terapotik hekimlikten hem daha ekonomik, hem de ileride tedavisi olanaksız kimi durumlar ve hastalıkların ortaya çıkmaması için daha elzem bir yoldur.
Bu konuda halk sıhhatini her bir birey evvel kendi paklığı ve hijyeni , kendi etrafının paklığı , çöp konusundaki hassaslığı gösterirse ve halk sıhhati ile ilgili kurum ve kuruluşlara , kanun ve yönetmeliklere yardımcı olursa temel sıhhat sorunlarımızı halletmiş oluruz.
Sağlıklı günler dileği ile…
Uzman Dr.Ali AYYILDIZ
Veteriner Tabibi – İnsan Anatomisi Uzmanı Dr.
Was this helpful?
0 / 0
