Canlıların hayatlarını sürdürebilmeleri için gerekli hususları oral yolla alma süreci yani beslenme tüm canlıların zarurî temel gereksinimlerinin başında gelir. Besinleri kimyasal yapılarına nazaran; organik ve inorganik olarak gruplandırabileceğimiz üzere elde edildikleri kaynaklara nazaran; bitkisel, hayvansal ve mineraller diye ya da bedendeki fonksiyonlarına nazaran güç verici, yapıcı-onarıcı ve düzenleyici olarak gruplandırabiliriz. Gruplandırma biçimi nasıl olursa olsun sağlıklı bir beslenme programında temel kümeleri belirli oranlarda tüketmeliyiz: Karbonhidratlar (%55-60), Protein (%10-20), Yağ (%20-25) ve geri kalanı vitamin, mineral olarak istikrarlı ve dönüşümlü olarak tüketmeliyiz.
Sindirim sistemi bir seri özelleşmiş bölgelerden meydana gelen kanal sistemi olarak düşünülebilir. Bu sistemin ağızdan başlayan mekanik ve sonrasında devam eden kimyasal sindiriminin çabucak her etabında değerli misyonları olan sıvılar yani sindirim sistemi sıvıları değerli bir yer fiyat. Bunlar: Tükürük, mide salgıları, safra, pankreas sıvıları ve ince bağırsak salgılarıdır. Bu sıvıların toplamı günde 3-4 litreyi bulmaktadır.
Ağızda besinlerin mekanik parçalanması ile başlayan sindirim süreci, besinlerin 25-30 cm. yemek borusunu geçmesi sonrası mideye geldiğinde mekanik ve enzimatik sindirim devam eder. Mideden sonra ince bağırsaklara geçen kimus, burada karaciğer, safra kesesi, pankreas enzimleri ve bağırsağın kendi salgıları ile parçalama ve emilim süreci azamiye ulaşır. Daha fazla sindirilemeyen besinler ince bağırsağın peristaltik hareketleriyle ilerlerken, su ve içindeki erimiş hususlar kolon mukozası tarafından geri emilir. Son olarak katılaşmış ve suyu emilmiş atık feçes olarak vücuttan uzaklaştırılır. Lakin bağırsaklar sanıldığının bilakis yalnızca atılım organı değildir. İç yüzeyini döşeyen özelleşmiş ve 400 metrekareye varan mukoza yapısı, emilimi sağlayan villusları, içerdiği 200 milyon hudut hücresi, 1014-15 hücre sayısı, çok güçlü vejetatif hudut sistemi, damar ve lenfatik sistem ağı, işlevsel salgıları ve özel florası ile vücudun çok kıymetli bir kesimidir. Bağırsaklar salgıladıkları hormonlarla endokrin sistemin, mukoza immun salgılarıyla immun sistemin bir organı olarak kıymetlendirilebilir. O vakit beslenme, artık eserlerin atılımı, metabolizma, endokrin sistem ve immun sistem işlevleri düşünüldüğünde şunu söyleyebiliriz: Sağlıklı bir vücut lakin sağlıklı bağırsaklarla mümkündür.
Bir benzetme yaparsak, bir bütün olarak insan vücudunu bir konut ile karşılaştıracak olursak; mide bağırsak sistemini bir konutun mutfak ve banyosuna benzetebiliriz. Ömür kalitesi yüksek bir mesken için bu iki işlevsel ünite ne kadar kıymetli ise, vücudun bütününün sıhhati için de bağırsaklar en az o kadar kıymetlidir.
Beslenme, dışarıdan alınan besinlerle gerçekleşen yaşamsal gereksinimdir. Sağlıklı beslenme kavramının içinde sağlıklı, istikrarlı ve dönüşümlü beslenme vardır. Sağlıklı beslenme için kıymetli olan kriterler:
Besinin kalitesi: Tükettiğimiz besinlerin üretim şartları, organik olup olmaması, hazır besin olup olmaması, katkılı hazır besin olması…
Beslenme kalitesi: Gün için öğünlerin sistemi, besin kümelerinin günlük tüketim oranı, ana kümelerin haftalık beslenmemizdeki dönüşümü…
Mide bağırsak sisteminin kalitesi: Fakat sağlıklı bir bağırsak sisteminde gerçekleşebilecek olan kâfi parçalanmanın, emilimin, sindirimin ve atılımın gerçekleşebilmesi. Her hangi bir besin hassasiyeti, besin alerjisi ya da besin hassaslığının olmaması halidir.
BESİN ALERJİSİ-BESİN İNTOLERANSI-BESİN DUYARLILIĞI
Aslında besin intoleransı, besin alerjisi ve besin hassaslığının hepsi besin yan tesiridir. Uzun yıllar bilimsel topluluklar besinlerin yan tesirlerinin sınıflandırılması konusunda fikir birliği sağlayamamışlardır. En çok bilinen sınıflama Avrupa Klinik İmmunoloji ve Allerji Akademisinin belirlemiş olduğudur. Fizyopatolojik sisteme nazaran yapılan bu sınıflamanın anlaşılması da çok kolaydır.
1- Non-Toksik
a. Allerji
i. Tip 1 Çok duyarlılık
ii. Öbür IgE kaynaklı duyarlılıklar
b. İntolerans
i. Farmakolojik (yanlış alerjiler)
1. Sık biyojenik amin alımına bağlı
2. Histamni salgılayan besin alımına bağlı
ii. Enzimatik (favizim)
2- Toksik
Bu hususta yani besin hassasiyeti diyebileceğimiz bu tablonun sınıflandırması nasıl olursa olsun günlük hayatın içindeki kullanımında bir karışıklık mevcuttur. Bu kavram karışıklığını aydınlatmak için bu 3 küme yan tesirin tariflerini inleyelim.
1-BESİN ALLERJİSİ
Besin allerjisi immünoljik bir tepkidir. Bu tepkiler immun sistemin istenmeyen çok duyarlılıklarıdır. Tepkilerin birden fazla doku lezyonları ile ortaya çıkar. Biyolojik sistemleri farklı olan 4 tip çok hassaslık vardır. Bunlar:
i.Tip 1 Çok Hassaslık Reaksiyonu
Normalde zararsız olan bariz bir çevresel antijenle tekrar müsabaka sonucu gelişir. Birey, kelam konusu alerjene karşı daha evvel IgE sınıfından antikor üretmiştir. Kişinin alerjene maruz kalması, allerjenin karşılaştığı dokulara bağlı olarak sistemik yahut lokal bir tepki meydana getirir. Alerjenin dozuna ve maruz kalınma yoluna nazaran, göz konjonktivasında ödem, gözlerde kaşıntı ve sulanma, dolanım yetmezliği ve şok meydana gelebilir. Kimi alerjik hastalıklara örnek olarak alerjik astım alerjik konjonktivit allerjik rinit anaflaksi anjiödem ve ürtiker gösterilebilir.
ii.Tip II Çok Hassaslık Reaksiyonu
Antikor aracılığıyla çok hassaslık tepkisinde, bedenin kendi hücreleri üzerinde yer alan antijenlere karşı gelişen bağışıklık cevap sonrası antikorlar gelişmiştir. Hücreler üzerinde yer alan bu antikorlar endojen yahut eksojen olabilir. Bu antijenlere karşı gelişmiş IgG ve IgM sınıfı antikorların kelam konusu antijenlerle birleşmesi sonrası, klasik yol üzerinden kompleman sistemi aktivasyonu gerçekleşir. Kompleman aktivasyonu patojen taşıyan hücrelerin yok edilmesi gayesini taşır. Bu tepkinin oluşması ve aktifliği, saatler yahut günler boyunca sürebilir. Birtakım örnekleri otoimmün hemolitik anemi Goodpasture sendromu pemfigus pernisiyöz anemi immün trombositopeni ve kan transfüzyonu tepkileri olarak sıralanabilir.
iii. Tip III Çok Hassaslık Tepkisi
İmmün kompleks hastalığı yahut immün kompleks çok hassaslığı olarak da isimlendirilir. IgG yahut IgM antikorlarının antijenler ile birleşmesi sonucu meydana gelen immün komplekslerin oluşması ve bu immün komplekslerin sistemik sirkülasyonda yani kanda bulunmaları ile açığa çıkar. Bu immün kompleksler değişik dokularda birikerek tesirlerini gösterirler (cilt, böbrekler ve eklemler gibi) Biriktikleri dokuda Tip II çok hassaslık tepkisi meydana gelir. Bu tepkinin gelişmesi ve aktifliği saatler yahut günler boyunca sürebilir. Birtakım örnekleri immün kompleks glomerülonefriti, romatoid artrit, sistemik lupus eritamatozis sıralanabilir.
iv. Tip IV Çok Hassaslık Tepkisi
Hücre aracılığıyla çok hassaslık olarak da isimlendirilir, etken bileşenler bağışıklık sistemi hücreleridir. Değişik alt kümeleri vardır;
• Gecikmiş tip çok duyarlılık
• Kimi kronik alerjik hastalıklar yahut parazit infeksiyonlarında gelişen duyarlılık
• Sitolitik T lenfositlere bağlı gelişen hücresel bağışıklık yanıtı
• Doğal öldürücü hücreler tarafından meydana gelen hücresel bağışıklık.
2-BESİN İNTOLERANSI
Vücudun besin yahut katkı hususlarına karşı gösterdiği, sindirim yahut metabolizma ile ilgili olan ama immun sistemin olaya iştirak etmediği tepkilerdir. Besin intoleransı bir enzim eksikliğidir. Eksiklikler parsiyel ya da total olabilir. Enzim eksiklikleri de konjenital olabileceği üzere laktoz ve fruktoz intoleransının çok büyük bir kısmında olduğu üzere edinsel de olabilir. Laktoz ve fruktoz intoleransı, besin intoleransının en sık karşılaşılan örnekleridir. Besin intoleransının tanısı eksik olan enzimin tayini ile konulur.
3-BESİN HASSASİYETİ
Bağırsak disbiyozisi varlığında mukozal bariyerin hasarı sonucu gelişen, besinlere karşı artmış antikor üretimi ile seyreden tepki zinciridir. Hassasiyetin geliştiği besin kümesi frekans karşılaştırma prosedürleri ile bulunabileceği üzere serolojik olarak bu besinlere karşı gelişmiş olan IgG tayini ile de konur. İmmun sistem fakat bağırsak mukozasının seçici geçirgen özelliğinin bozulduğu ve kana geçmemesi gereken besin artıklarının geçmesi ile antikor oluşturmaya başlar. O güne kadar sindiriminde bir sorun yaşanmayan besin kümesi artık kendisine karşı antikor gelişmiş olduğu için tekrarlayan temaslarda reaksiiyon vermeye başlar.
EN SIK HANGİ BESİNLERE KARŞI HASSASİYET GÖRÜLÜR
Süt ve süt eserleri, yumurta, kabuklu deniz eserleri, rafine karbonhidratlar, gluten, fıstık, fındık ve çeşitleri… en sık besin hassasiyetinin tespit edildiği besin kümelerinin başında gelmektedir. Sebebi sık tüketmek, istikrarlı ve dönüşümlü beslenmeye uymamak, ailesel yatkınlık vb olabileceği üzere temel kıymetli olan tüm besin hassasiyetlerinin altında bozuk bağırsak florası yani disbiyozis olması ve bu duruma sekonder gelişen bağırsak mukozal bariyerinin hasarıdır.
Bağırsak florası, bağırsakların mukozal yüzeyinde yaşayan ve vücudun bütünü için çok sayıda yararlı misyonu olan mikroorganizmalar topluluğudur. Florayo oluşturan kümelerin sayıları ve birbirlerine oranını da kıymetlidir. Bağırsak florasının pekçok vazifesi içerisinde en değerlileri immun sistem ve sindirim sistemi için yaptıklarıdır. Bağırsak florası,
• Antibiyotik kullanımı
• Ağrı kesiciler ve öbür kimyasal ilaçların kullanımı
• Enflamatuar bağırsak hastalıkları
• Batın başta olmak üzere operasyonlar
• Katkılı gıdalar
• İstikrarsız beslenme
• Tek taraflı beslenme
• Asidik beslenme
• Dehidratasyon
• Asitli içecekler ve alkol
• Ağır metaller başta olmak üzere pekçok sebeple bozulduğu duruma disbiyozis diyoruz. İşte besin hassasiyeti de disbiyozis tabanında gelişen ve ömür kalitesini manalı ölçüde düşüren bir klinik durumdur.
BESİN HASSASİYETİNDE KLİNİK
Besin hassasiyeti varlığında kişi sindirim sistemine ilişkin bir yakınması olmayacağı üzere, hassas olduğu besin kümelerini çok düzgün ayırt da edebilir. Beraberinde bağırsak flora bozukluğunun olduğu da göz önünde bulundurularak besin hassasiyetinde en sık karşılaşılan klinik yakınmalar;
• Meteorizm
• Hazımsızlık
• Kabızlık
• Dışkılama sistem bozukluğu
• Kilo artışı
• Ödem
• Halitozis
• Kan şeker disregülasyonu
BESİN HASSASİYETİNDE TEDAVİ YAKLAŞIMIMIZ NE OLMALIDIR?
1. Nöralterapi:
2. Bağırsak Florasının Düzenlenmesi:
3. Sindirim Enzimi Takviyesi:
4. Latent Asidozun Tedavisi:
5. Kolon Hidroterapi:
6. Pulsatif manyetik alan tedavisi:
7. Candida albicans hiperkolonizasyonuna yaklaşım:
8. Detoksifikasyon:
9. Rektal Ozon Tedavisi:
Sonuç olarak, sağlıklı bir vücut lakin sağlıklı bağırsaklarla mümkündür. Ve hiçbir vakit hastalık yoktur hasta vardır. Tüm bu genel yaklaşımlar tabibin ön görü ve deneyimine nazaran hastaların herbirine dikkatli denetim ve izlemlerle uygulanmalıdır. Beslenme bir alışkanlıktır. Besin hassasiyeti ve disbiyozis tedavisinin kalıcı olabilmesi için bireylerin sağlıklı ve istikrarlı beslenmeyi, günlük kâfi ölçü su içmeyi ve tertipli vücut aktivitesini hayat biçimleri haline getirmeleri gerekmektedir. Kimyasal ilaç kullanımını ise hakikaten gerekli durumlarda ve probiyotik takviyesi ile yapmaları ehemmiyetle anlatılmalıdır. Hastalarımızı bilinçlendirmek konusunda bu noktada biz tabiplere çok vazife düşmektedir. Bu da hekimlik sanatının kendisidir.
Was this helpful?
0 / 0
